Doğu Anadolu Bölgesinin Erzurum-Kars Bölümü içerisinde kalan ve
Kars İline bağlı Arpaçay İlçesi, güneyindeki Kars İl Merkezi’ne 39 km.,
kuzeyindeki Çıldır İlçesi’ne 46 km., doğusundaki Akyaka İlçesi’ne 45 km.,
batısındaki Susuz İlçesi’ne ise 27 km. uzaklıktadır. Arpaçay ayrıca
Ermenistan ile yaklaşık 10 km’lik bir sınıra da sahiptir1
. İlçe merkezi
denizden 1675 m. yüksekliktedir.
Arpaçay coğrafyasında dağlar doğu-batı yönünde uzanan bir dizi
kıvrım oluşturur.
Bölgeyi etkisi altında bulunduran hava kütlelerinin mevsimlik
değişmeleri, yağış miktarı ve dağılışları incelendiğinde Erzurum-Kars
Bölümünün karakteristik iklim yapısına uymaktadır. Genel anlamda bölgede
Doğu Anadolu karasal yağış rejiminin etkili olduğunu söylenebilir.

Arpaçay 1927’de Şüregel (Kızılçakçak) ile Zerşat kazalarının
birleştirilmesiyle günümüzdeki halini almıştır4
. İlçeye bugünkü ismini
hemen doğusundan geçen “Arpaçay” vermektedir.
Arpaçay veya Orta Çağ kaynaklarında geçtiği üzere “Şüregel”, batı ve
doğu diye ikiye ayrılmaktadır. Batı Şüregel; Arpaçay’ın solundaki Gümrü
Bölgesi’ni de içerisine alır. Doğu Şüregel ise güneyde Buğutu, doğuda
Elegez ve Koklat Dağları’na kadar uzanan bölgedir ki günümüzdeki Arpaçay
İlçesi’nin de bulunduğu bölge burasıdır. Fahrettin Kırzıoğlu bu tasnifi
“Halk arasında, Kars çayı kavşağından yukarıdaki Arpaçay
boyuna “Yukarı Şüregel” ve bu kavşağın güneyine de “Aşağı
Şüregel” denilmektedir”
diye ifade etmektedir5
.
Strabon “Armenia” olarak isimlendirdiği bölgeyi
“Armenia’nın içerilerine girdiğimizde pek çok dağ ve çorak
yaylayla karşılaşırız; buralara asma bile zorlukla gelir, ama
benzersiz zenginlikte pek çok vadi de çıkar karşımıza…..
Tümüyle çetin ve dağlık arazilerden meydana gelir”
diye tanımlamaktadır 6
.
Arpaçay İlçesinde 11 tarihi ve arkeolojik merkez tespit edilmiştir.
Merkezler ilçenin geneline dağılmakla birlikte ortalama 1650 m.nin
üzerindedir. Merkezlerin büyük bir kısmının İlk Tunç ve Demir Çağı’nda
yerleşim gördüğü keramik verisi ve mimari yapılarından anlaşılmaktadır.